तीन महिनामै मनाङ एयरको अर्को हेलिकोप्टर दुर्घटना

 गम्भीर घाइते पाइलटलाई थप उपचारका लागि मुम्बई लगियो
मनाङ एयरको इजाजतपत्र निलम्बन

तस्बिर : भानुभक्त निरौला/कान्तिपुर टिभी

काठमाडौँ — सोलुखुम्बुको लोबुचेमा शनिबार भएको हेलिकोप्टर दुर्घटनासँगै २६ वर्ष पुरानो कम्पनी मनाङ एयर जहाजविहीन भएको छ । तीन महिनाअघि मात्रै मनाङकै एयरबस बीथ्री–ई हेलिकोप्टर सोलुखुम्बुको लामजुरामा डरलाग्दो दुर्घटनामा परेको थियो ।

गत असार २६ मा भएको उक्त दुर्घटनामा अनुभवी तथा वरिष्ठ पाइलट चेतबहादुर गुरुङसहित ५ मेक्सिकन पर्यटकको निधन भएको थियो । शनिबारको दुर्घटनामा हेलिकोप्टर कामै नलाग्ने गरी आगोले ध्वस्त भएसँगै मनाङ एयर हेलिकोप्टरविहीन भएको हो ।

नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका सहप्रवक्ता ज्ञानेन्द्र भुलका अनुसार, तीन महिनाको अन्तरालमा दुइटा हेलिकोप्टर दुर्घटना बेहोरेको मनाङलाई प्राधिकरणले ‘खराब उडान सुरक्षा’ को कारण देखाउँदै उसको इजाजतपत्र (अपरेटर सर्टिफिकेट) निलम्बन गर्ने निर्णय गरेको छ । विदेशी पर्यटक लिन जानेक्रममा लोबुचेमा दुर्घटनामा परेको मनाङ एयरको हेलिकोप्टर रित्तै थियो । सगरमाथा आधारशिविरसम्मको पदयात्राबाट फर्किंदै गरेका विदेशी पर्यटक लोबुचेबाट पैदल फर्किन नसक्ने भएपछि काठमाडौंको एभरेस्ट एक्सपिरिअन्स् एन्ड असिस्ट कम्पनीले मनाङ एयरको हेलिकोप्टर चार्टर्ड गरेको थियो । कम्पनीका प्रबन्ध निर्देशक मुक्ति पाण्डेका अनुसार, काठमाडौंको आरुसी बुटिक होटलको अनुरोधमा कम्पनीले पर्यटकलाई लोबुचेबाट लुक्लासम्म सटल गरेर ल्याउने जिम्मा लिएको थियो ।

मनाङ एयरका प्रबन्धक राजु न्यौपानेका अनुसार, उक्त कम्पनीको एयरबस बीथ्री–ई (अल्फा नोभेम्बर जुलियट) हेलिकोप्टरलाई शुक्रबार साँझ लुक्लाका लागि काठमाडौंबाट पठाइएको थियो । तर, इनरुटको मौसम खराब भएका कारण शुक्रबार राति ओखलढुंगाको रुम्जाटारमै रोकिएर शनिबार बिहान मात्रै लुक्लास्थित तेन्जिङ हिलारी विमानस्थलमा अवतरण भएको उक्त विमानस्थलका प्रमुख उमेशकुमार पन्थीले बताए । हेलिकोप्टरलाई लुक्लामै रहेका कम्पनीका क्याप्टेन प्रकाश सेढाईंले शनिबार बिहान लोबुचेका लागि पहिलो उडान गरेका थिए । १६ हजार ४ सय फिट उचाइमा रहेको लोबुचे लुक्लाबाट उत्तरतर्फ १० मिनेटको हवाई दूरीमा पर्छ । प्राधिकरणका अधिकारीहरूले अवतरणका क्रममा हेलिकोप्टर असन्तुलित भई दुर्घटनामा परेको अनुमान गरेका छन् ।

‘डेढ सय किलोग्राम तौल बराबरको सामानबाहेक अन्य थप लोड थिएन । मौसम पनि सफा थियो । के कारणले दुर्घटना भएको हो ? खुलेको छैन,’ मनाङका प्रबन्धक राजु न्यौपानेले भने । दुर्घटनामा हेलिकोप्टर आगलागी भई ध्वस्त भएको छ भने क्याप्टेन सेढाईंलाई शरीरका विभिन्न भागमा आगोको लप्काले डढाएको अवस्थामा उद्धार गरिएको थियो । २५ वर्षदेखि मनाङमै उडानमा रहेका क्याप्टेन सेढाईंले ७ हजार घण्टाभन्दा बढी आकाशमा बिताएका छन् ।

शनिबारको दुर्घटनासँगै छोटो तथा दुर्गम उडानका लागि सहज मानिने हेलिकोप्टर दुर्घटना यो वर्ष सर्वाधिक भएको छ । मनाङको हेलिकोप्टर दुर्घटनासँगै २०२३ मा देशभर हेलिकोप्टर दुर्घटनाको संख्या ५ पुगेको छ । यसअघि सिम्रिकको हेलिकोप्टर संखुवासभामा दुर्घटना हुँदा एक जना यात्रुको ज्यान गएको थियो भने धौलागिरि आधार शिविरमा हेली एभरेस्ट, ह्याम्स अस्पताल काठमाडौंमा एयर डाइनेस्टीको हेलिकोप्टर दुर्घटनामा परेका थिए । धौलागिरिमा हेलिकोप्टरमा क्षति पुगेको थियो भने पाइलट घाइते भएकी थिइन । ह्याम्समा भने हेलिकोप्टरमा मात्रै क्षति पुगेको थियो ।

नेपालमा हेलिकोप्टर उडान सुरु भएको करिब ५ दशकयता सबैभन्दा धेरै हेलिकोप्टर दुर्घटना सन् २००६ मा भएका थिए । त्यस वर्ष ताप्लेजुङको घुन्सामा श्री एयरलाइन्सको एमआई–१७ दुर्घटना हुँदा बहालवाला मन्त्रीसहित २४ जनाको निधन भएको थियो । त्यसै वर्ष श्रीसहित हेली हंस, कर्णाली एयर, एयर डाइनेस्टी र सिम्रिक एयरको हेलिकोप्टर दुर्घटनामा परेका थिए । पोखरामा भएको यतिको विमान दुर्घटनालाई समेत जोड्दा यो वर्ष ६ वटा हवाई दुर्घटना भइसकेका छन् । प्राधिकरणको उडान सुरक्षा प्रतिवेदनमा यत्रो हवाई दुर्घटनाको संख्या विगतका कुनै पनि वर्षमा भएको थिएन । हवाई दुर्घटनामा यो वर्ष ७९ जनाको मृत्यु भएको छ । यो मानवीय क्षति २०४९ सालमा १ सय १३ जनाको ज्यान जाने गरी नुवाकोटको घ्याङफेदीमा भएको थाई एयर र २०४९ मै १ सय ६७ जनाको ज्यान जानेगरी ललितपुरको भट्टेडाँडामा भएको पीआइएको हवाई दुर्घटनापछिको तेस्रो हो । २०७५ वैशाखमा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा भएको बंगलादेशको यूएसबंगला विमान दुर्घटनामा ५१ जनाको ज्यान गएको थियो ।

हेलिकोप्टर दुर्घटना दर लगातार वृद्धि भएपछि वायुयान कम्पनी, नियामक निकाय तथा उड्डयनकर्मीहरूका लागि चुनौती थपिएको छ । प्राधिकरणका सहप्रवक्ता भुल विमान निर्माता कम्पनी, नियामक निकाय प्राधिकरण र उडान सुरक्षाका लागि स्ट्यार्डड अपरेसन प्रोसिडर (एसओपी) बनाउने वायुयान कम्पनीका नियम तथा कार्यविधिलाई अक्षरशः पालना गरेमात्रै पनि दुर्घटना नगन्य हुने बताउँछन् । ‘पाइलट तथा वायुसेवा कम्पनीले प्राधिकरणका लागि नियम मानिदिनुभएन,’ सहप्रवक्ता भुलले भने, ‘नेपालको उडानमा नियमको कमी छैन । पेसागत दक्षता भएका पाइलटले प्राविधिक विषयमा तदारुकता देखाउनुपर्‍यो र अपरेटरहरूले पैसाका पछि मात्रै दर्गनु भएन । यति गरे नेपालको हवाई सुरक्षामा धेरै सुधार हुन्छ ।’ नेपालमा १२ वटा हेलिकोप्टर कम्पनी छन् । यी कम्पनीसँग कम्तीमा एकदेखि बढीमा ८ वटासम्म हेलिकोप्टर छन् ।

क्याप्टेन सेढाईंलाई थप उपचारका लागि श्री एयरलाइन्सको सीआरजे विमानमा मेडिकल चार्टर उडानमार्फत मुम्बई लगिएको छ । मनाङ एयरका प्रबन्धक राजु न्यौपानेका अनुसार, शरीरको आधाभन्दा बढी भाग आगलागीमा परेकाले उनको थप उपचारका लागि ह्याम्स अस्पतालले मुम्बईस्थित बर्न अस्पतालमा रिफर गरेको हो । बिहान ७ः१३ मा भएको दुर्घटनामा लगत्तै लुक्लामै रहेको फिसटेल कम्पनीको हेलिकोप्टरबाट क्याप्टेन सेढार्इंलाई उद्धार गरी पौने ९ बजे ह्याम्स अस्पतालमा ल्याइएको थियो ।

from ekantipur